5-6 Yaş Çocuklarda Etkiye Tepki
İlk çocukluk döneminin en kilit noktasını 5-6 yaş oluşturur. Çocuğun olumsuz, dengesiz, kararsız ve isyankar olduğu dönemi geride bırakıp daha yeterli ve dengeli olduğu bir döneme geçişi söz konusudur. Çocuk isyankar hallerini bırakıp çevresiyle daha iyi ve rahat ilişki kurabilir bir hal almaya başlamıştır. Artık ne kendisiyle, ne de çevresiyle çelişki halindedir. Ailesine, okula ve topluma uyumu belirgin bir biçimde artmıştır. Tabii ki bu herşeyin düzene girdiği ve hiçbir sorunun asla olmayacağı anlamına gelmez. Ancak bu durum doğru şekilde yönetilirse elbette üstesinden gelmek mümkün.
Biz yetişkinler nasıl ki bir durum, olay karşısında tepki verebiliyorsak, çocuklarda aynı şekilde tepki verebilme hakkına sahiptirler. 5-6 yaş çocukları artık olgun bir birey gibidir. Onlara olayları neden ve sonuç ilişkisi içerisinde söylemeye dikkat etmek gerekir. Çünkü “Hayır”, “Asla”, “Olmaz” gibi laflar onlar için yeterli bir cevap değildir. Hemen ardından “ama neden? niçin?” gibi tepkiler verirler. O yüzden neden yapmaması gerektiğini ya da söylememesi gerektiğini açıklamazsanız cevabınızdan tatmin olmayıp davranışı devam ettirebilirler.
Bu yaştaki çocukların sözcük dağarcıkları oldukça gelişmiştir. Sık sık bilgilerini arttırmak için sorular sorarlar. Yetişkinler gibi uzun cümleler kurma istekleri olup, hep konuşmak isterler. İki kişi konuşurken söz almadan konuşmaya girerler. Bu durum karşısında tatlı bir dille, söz almadan konuşmaya girilmemesi gerektiğini, aynı şekilde onunla da konuşurken üçüncü bir kişinin giremeyeceğini anlatmak gerekir.
Bu konuya aile içerisinde anne ve babanın çocukları için rol model olmaları üzerinden bakarsak, anne babanın birbiriyle olan ilişkileri, çevreleriyle olan ilişkilerinde nasıl davrandıkları da oldukça önemlidir. Çünkü çocuk, ebeveynlerinden gördüğünü örnek alıp kendi ilişkilerinde kullanmaya başlayacaktır. Örneğin, siz eşinizden kumandayı istediğinde size vermiyorsa ve siz ona bağırıp çağırıyorsanız, çocuğunuzda sizden bir oyuncağını istediğinde ve siz vermediğinizde bağırıp çağırması da kaçınılmaz olacaktır. Ya da biri sizden bir şey rica ettiğinde git kendin yap diyorsanız, aynı şekilde çocuğunuzdan bir şey istediğinizde bu tarz bir cevap sizi şaşırtmamalı. O yüzden olay ve durumlar karşısında bizim ne tepki verdiğimiz önemlidir.
Çocuk yetiştirirken ideal davranışlar ve aile ortamı çocuğun sağlıklı fiziksel ve ruhsal gelişmesine katkı sağlayacaktır. Aksi halde, çocukta da ebeveynlerde de psikolojik rahatsızlıklara sebep olabilir. O yüzden ihtiyaçlarını karşılayabilen aileler olmak önemlidir. Hayatın temel kurallarından biri de etki tepki prensibidir. Olumlu ya da olumsuz, iyi ya da kötü her etki karşısında o çeşit bir tepki ortaya çıkacaktır. Örneğin; güven ortamını sağlamış, her durumda onu kabul edebilen, sevebilen, değer veren ve bunu çocuğuna yansıtabilen bir ebeveyn iseniz çocuğunuz normal gelişim gösterebilen, öz güven sahibi, insanlara ve topluma sevgi, saygı duyabilen, iyi ilişkiler kurabilen biri olabilir. Tam tersi sevgisini esirgeyen, ilgilenmeyen, çocuğa istenmediğini belli eden bir ebeveyn iseniz kendine , ailesine , topluma da güven duymayan, yalnızlığa eğilimi olan, patolojik davranışlar sergileyen biri de olmasına neden olabilirsiniz.
5-6 yaşlarında çocukları olan ebeveynler için öneriler:
• Çocuğunuzu sevmeli ve değer vermeli
• Sabırlı ve ilgili olmalı
• Çocuğunuzunda bir birey olduğunu kabul etmeli
• Olumlu ya da olumsuz davranışlarınızın çocuğunuza örnek olduğunu unutmamalı
• “Hayır” larınızı “Olmaz”larınızı nedenleriyle açıklamalı
Uzm.Psk.Büşra Börekçi