Sosyal “Jet Lag” Gün İçinde Olumsuz Duygulara Yol Açıyor

Sosyal “Jet Lag” Gün İçinde Olumsuz Duygulara Yol Açıyor

Uyku düzeni, günlük performansımızı büyük ölçüde etkiliyor. Bildiğimiz gibi bazı insanlar sabah erken kalkıp çalışmayı daha verimli bulurken, bazı insanlar ise gece geç saatlerde çalıştıklarında verim aldıklarını hisseder. Bu farklılık gece tipi birey – gündüz tipi birey olarak adlandırılır ve bireylerin biyolojik ritimlerinin farklı olmasından kaynaklanır. Günlük düzenimizin temel belirleyicilerinden biyolojik ritim, yaşam boyunca sabit kalmaz ve çoğunlukla bireyler yaşlandıkça gündüz tipine doğru değişim gösterir. Sosyal “jet lag” (gecikme) olarak adlandırılan biyolojik ritim ve günlük yaşam düzeninin birbirine uymaması durumu, özellikle gece tipi insanlar için sabah kalkıp işe gitmeyi çok zor hale getirebiliyor. Güncel bir çalışma, çoğunluğu gece tipi özellik gösteren ergenlik dönemindeki bireylerin biyolojik ritimlerinin okuldaki duygu durumlarını nasıl etkilediğini inceledi.

Juan Fransisco Diaz-Morales ve arkadaşlarının yaptığı araştırmanın sonuçlarına göre gün içinde daha olumlu duygular yaşamak, gündüz tipi olmakla ilişkili. Öğrencilerin duygu durumlarındaki değişim gün boyu ölçüldüğünde ise, biyolojik ritim fark etmeksizin tüm öğrencilerin gün ilerledikçe daha olumlu duygu hali içine girdikleri görülüyor. Yani gün başında olumsuz duygu haline sahip gece tipi öğrenciler, gün ilerledikçe daha olumlu bir duygu haline sahip oluyor. Aynı artış gündüz tipi öğrenciler için de geçerli. Araştırmada ayrıca, uykuda kalma süresinin günlük duygu durumuna etkisi de incelendi ancak farklı uyku sürelerinin günlük duygu durum üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı görüldü.

Bu örnekte de görüldüğü gibi, gece tipi özellikleri taşıyan ve sabah erken kalkıp okula gitmekte zorlanan öğrencilerin okul performansları kötü etkilenebiliyor, uyku düzeni ve sağlıkları ile ilgili olumsuz etkiler ortaya çıkabiliyor, depresyon tetiklenebiliyor. Bu konuya çözüm getirmek amacıyla yapılan araştırmalardan bazıları ise, okulların başlangıç saatinde yarım saatlik bir gecikmenin, özellikle gece tipi öğrenciler için daha olumlu sonuçlara yol açabileceğini gösteriyor.

Detaylar için kaynak

Diaz-Morales, J. F. , Escribano, C. , & Jankowski, J. S. (2014). Chronotype and time of day effects on mood during school day. Chronobiology International. 1-6.