KONUŞMA SESLERİ GELİŞİM TESTİ (KSGT), ARTİKÜLASYON TESTİ (AT) ve FONEM (KONUŞMA SESİ) TESPİT ETME EĞİTİMİ

FONEM (KONUŞMA SESİ) TESPİT ETME EĞİTİMİ

EĞİTİMİN AMACI: Konuşma seslerini tespit etmek. Konuşma güçlüğünü tedavi etmek.
EĞİTİMİN TANITIMI: Konuşma sesleri ayırt etme, tespit etme, hızlı ve doğru bir şekilde konuşmayı oluşturan sesleri tanımayı içerir. Bu işlem konuşma seslerini cümle ve kelime içinde tanımayı gerektirir.
Çocukların konuştukları dil ifadelerindeki bazı sesler bozuktur, net değildir anlaşılması zordur. Acaba bozuk (bulanık, belli belirsiz) duydukları için mi bozuk ifade ediyorlar. Yoksa, net duyorlarda mı bozuk ifade ediyorlar. Benim fikrime göre, konuşma seslerini ortalama 250 ms’de beyinde seslerin frekans, şiddet ve sürelerini net ayırt edemedikleri için bozuk ifade ediyorlar.
O zaman şöyle bir soru akla gelebilir. 4 resimden birini söylüyorum, hemen gösteriyorlar. Bu sonuç, çocuğun sesleri ayırt ettiğini göstermez mi?. Özel eğitimde sessiz ortamda, tane tane kelime veya cümleler söylenir. Gerekirse sık sık tekrar edilir. Özel eğitimde bu yöntem verilir. Fakat çocuk sokağa çıktığında konuşmaları anlamaz. Çünkü;
Normal konuşma kesintisiz devam eder. Yaklaşık 200-500 milisaniye sonra alınan/ işitilen bilgilerin işlemi başlar. İşitilen bilgiler 3-4 saniye (echoic memory) içinde alınır, kaydedilir. Eğer bu süreler içinde konuşma sesleri ayırt edilip tanınmazsa silinir. Aşağıda sesin iletilmesi gösterilmiştir.
Normal konuşmada kesinti yoktur. Radyodan veya televizyondan bir şey izlemek, dinlemek gibi bir olaydır. Devam eden konuşmadaki sesleri çok kısa süre içinde ayırt edersek, konuşma seslerini ayırt etmiş oluruz. Devam eden konuşmada, hızlı bir şekilde konuşma seslerini ayırt etme vardır. Hızlı dikkat, dikkat değiştirme, dikkati sürdürme ve hafıza devreye girer.
BU KURSTA:
1) Sesi nasıl algıladıklarının tespit edilmesi
2) Eğitsel tedavi öncesinde ve sonrasında sesi tespit etme eğitimi verilecektir.
3) Sesi devam eden konuşma içinde tespit ettiklerinde bu eğitsel tedavi bitmektedir.

KONUŞMA SESLERİ GELİŞİM TESTİ (KSGT), ARTİKÜLASYON TESTİ (AT)

EĞİTİMİN AMACI: Her bir yaşta çocukların konuşma seslerini kazanma ve üretme becerilerini değerlendirmek.
EĞİTİMİN TANITIMI:
EĞİTSEL TEDAVİDEKİ YERİ:
Eğitim öncesi ve sonrası hangi sesleri kazandıklarını bilmek. Alıcı ve ifade edici dil gelişimini karşılaştırmak-hızlandırmak. Araştırma amaçlı kullanmak: Örneğin implant/işitme cihazı öncesi ve sonrası çocuğun kazandığı sesleri tespit etmek/ karşılaştırmak.
Eğitim amaçlı: Hangi seslerden eğitime başlamak.
Konuşma sesleri dilden farklıdır:
Örneğin. Arapca’yı bilmediğinizi düşünelim. Bir kelime tekrar edilmesi istendiğinde Arapca’daki konuşma seslerini tekrar etmiş olursunuz. Ancak anlamını bilmezsiniz.
Konuşma sesleri, işitme ve dinleme ile ilgilidir.
Konuşma seslerini tanımak için, seslerin süreleri, seslerin frekanslarını ve şiddetlerini ayırt etmek gerekir.
YAŞ
Her bir konuşma sesi belli yaşlarda kazanılır. Yaş takibiyle çocukların konuşma seslerini kazanma becerileri takip edilir.
KONUŞMA SESLERİ GELİŞİM TESTİ (KSGT)İNDE İŞİTSEL TAKLİT KULLANILMIŞTIR?
Çocukla masada yan yana oturulur. Söylenen kelimeleri tekrar etmesi istenir.
KONUŞMA SESLERİ GELİŞİM TESTİ (KSGT)İNDE NEDEN İŞİTSEL TAKLİT KULLANILMIŞTIR?
Resimli konuşma seslerini gelişim ve üretme testinde, resim gösterilerek “bu ne” diye sorulur. Burada, zeka, öğrenme, hafıza, dil fonksiyonları devreye girer.
Ancak bize zaten konuşma gecikmesi şikayeti ile gelmektedirler. Zeka, dil gelişiminden etkilendiği için öğrenme ve zeka gelişimi gecikmiştir. Veya normaldir.
Söylenen kelimeleri tekrar etmesi istenen testlerde ise (KONUŞMA SESLERİ GELİŞİM TESTİ (KSGT) ve ARTİKÜLASYON TESTİ (AT), sadece işitme, işitmeyi konuşma seslerine dönüştürme fonksiyonları devreye girer. Tıpkı, Arapca’yı bilmediğinizi düşünelim. Bir kelime tekrar edilmesi istendiğinde Arapca’daki konuşma seslerini tekrar etmiş olursunuz. Ancak anlamını bilmezsiniz.
Bizim amacımız, dilin ve zekanın devreye girmemesi. Bu nedenle testte resim kullanmadık.
İşitme, frekans, şiddet, ve süreyi algılayıp, seslerin spektro-temporal analizini yapıp, sese dönüştürmesini tespit etmektir.
HANGİ TİP BOZUKLUKLARDA KULLANILIR?:
Özellikle işitme yoluyla dinleme problemleri olan dil ve konuşma gecikmelerinde.
Özellikle Anlık (1-2sn içinde) duyduğunu (Echoic memory) taklit etme güçlüğü olanlar.
Konuşma SESLERİ KAZANMA GELİŞİMİNDE GECİKME GÖRÜLEN ÇOCUKLARDA KULLANILIR.
Sadece Sentral İşitsel İşlemleme Bozukluğu (Central Auditory Processing Disorder(CAPD) only):
Sentral işitsel işlemleme bozukluğu: Saf ses işitme, zeka, gelişim, hatta dili öğrenme güçlükleri olmadığı halde, dilin seslerini algılama güçlüğüdür. Dinleme bozukluğudur. Özellikle gürültüde, konuşma seslerini gürültüden ayıklayamazlar.
Kortikal düzeyde işitsel sinyali sağlam alamazlar. Sinyalin akustik karekteristiği nörolojik transfer sürecinde kısmen veya tamamen anlaşılır özelliği bozulmuştur.(Compromised: İçindeki bilgi, tamamen veya kısmen, yetkisiz bir kimseye duyurulmuş veya duyurulma tehlikesi geçirilmiş). Bu nedenle sinyal dinleyici tarafından bozuk algılanır. Örnek “yoldan geçti” sesini “yoldan geçti” sıkışmış olarak duyabilirler. Sıkışınca her bir ses birbirinin üzerine biner (karışık yumak gibi), anlaşılırlığını bozar. Veya kelimenin içinden bazı sesleri bozuk duyabilirler(“yoldan geçti”). Veya anlaşılmaz, karışık duyabilirler. Konuşmanın anlamını anlayamadıkları için değil, ne konuşulduğunun sesini akustik olarak anlayamadıkları için bozuk duyarlar. Problem, akustik sesi net duymamaktır. Net sinyal iletimi gereklidir.
Sadece Phonemic İşlemleme Bozukluğu (Phonemic Processing Disorder (PPD) only):
Phonemic: Dil içindeki kelimeleri oluşturan her bir ses.
İşitsel sinyalin transferi kortikal düzeye sağlam olarak iletilir. Fakat, kişi sinyalin ses segmentlerini ayırt edemez. /b/ mi?, /p/ mi?, /t/ mi gibi.
Bu çocuklar:
1) Akustik uyaranı belki tekrar edebilirler. Fakat seslerin ne olduğunu ayırt edemezler.
2) Yazıyı belki okuyabilirler, fakat harflerin seslerini ayırt edemezler (phonic: yazı okuma). Spesifik ses segmentlerini tanımlayamazlar.
Konuşma seslerini ayırt etme güçlüğü görülür.
Sadece Dil İşlemleme Bozukluğu (Language Processing Disorder (LPD) only):
İşitsel sinyali kortikal düzeyde sağlam alırlar. Fakat sese linguistik anlamı atach edemezler. Örnek “yoldan geçti” cümlesinin her bir sesini akustik olarak net duyarlar. Fakat, anlam ile seslerini birleştiremezler. Problem anlam atach etmedir.
Bu çocuklar:
3) Akustik uyaranı/kelime/cümle/konuşma ifadesini tekrar edebilirler. Fakat anlamının ne olduğunu kavrayamazlar.
4) Eko yapabilirler. Duyduğunu tekrar etme, ama başka zaman konuşmasında bir daha kullanmama.
Konuşma seslerine anlam ekleme (atach) etme güçlükleri yaşarlar.
Sadece Sentral İşitsel İşlemleme Bozukluğu ve Dil İşlemleme Bozukluğu:
Sentral bozukluktan dolayı akustik sinyalin bozuk algılanması, dil kodu içinde, sese anlamını ataç etme fonksiyonunu negatif etkiler. Bu kişiler sesi yanlış, bozuk, anlaşılmaz veya üzerinde oynama yapılmış gibi gönderilen uyarıdan farklı bir şey duyabilirler. Bu çocuklarda daha ileride dili yorumlama becerisinde bozukluk görülür. Net sinyal iletimi ve konuşma seslerine anlam ekleme/yapıştırma güçlükleri görülür.
Sadece Sentral İşitsel İşlemleme Bozukluğu ve Phonemic İşlemleme Bozukluğu:
Akustik sinyal bozuk veya anlaşılmaz ve sinyalin her bir sesinin ayırt edilmediği iki durumun birlikte görülmesidir.
Sadece Phonemic İşlemleme Bozukluğu ve Dil İşlemleme Bozukluğu:
İşitsel sinyaldeki konuşma seslerini zayıf/net ayırt edememeden dolayı konuşmaları anlama (sese anlam atach etme) ve yorumlama güçlüğü görülür. Bu nedenle, bu problem işitsel yolla dili öğrenme güçlüğüne sebep olur.
Görsel yolla, konuşma ve yazıyı öğrenme eğilimi gösterirler. İşitsel olarak duyduklarını tam olarak doğru yazamazlar. Bu nedenle okuma becerileri anlamlı derecede etkilenir.
Sadece Sentral İşitsel İşlemleme Bozukluğu Phonemic İşlemleme Bozukluğu ve Dil İşlemleme Bozukluğu:
Bu üç bozukluk, birbirlerini domino etkisi gibi etkilerler. Problem sinyal almadır. Sinyal alınamadığı için hem phonomik/ konuşma seslerini ayırt etme, hemde seslere anlam atach etme etkilenir. Net sinyal iletimi, konuşma seslerini ayırt etme, konuşma seslerine anlam ekleme (atach) etme güçlüğü görülür.
Hafıza / Kayıt Bozukluğu
Hafıza: Ses bilgilerinin kaydedilmeksizin geçici olarak saklandığı düşünülen farazi bir algı merkezi. Bu belleğin işlevi, yüksek düzeyli işlem mekanizmalarının yararlı bilgileri çıkarması için ihtiyaç duyulan süre boyunca duyusal bilgileri saklamaktır. Kayıt bozukluğu üç tipten birsinde (anlık,kısa ve uzun hafıza) veya bir kaçında görülebilir. Anlık görsel hafıza (iconic memory), anlık işitsel hafıza (echoic memory=yankı belleği) ve kısa hafıza (working memory or”short-term memory”)’ nın kaydetme güçlüğü veya bozukluğu nedeniyle ihtiyaç duyulan süre kadar dil ve konuşmaya ait bilgileri saklayamadığı için di ve konuşmayı öğrenmede gecikme görülür. Problem dili öğrenme güçlüğü değildir. Dili öğrenme fonksiyonları normal olduğu halde, süreli veya süresiz kaydetme probleminden dolayı oluşan bozukluktur.
Diğer Kullanımlar:
Dinleme Bozukluğu (Listening):
DİNLEME, Dil gelişimi, öğrenme ve iletişim için çok önemlidir. Çünkü dilin seslerini öğrenmek dinleme yoluyla kazanılır. Dinleme, duyduğumuz konuşma ve konuşmaya ait olmayan sesleri ayırt etme, tanıma gerektirir.
Dinleme bozukluklarında dikkat süresi çocuğun yaşına göre değerlendirilmeli, hangi süreden sonra bozukluk oluştuğu tespit edilmelidir.
– 5 dk’dan daha az dinlediği zaman
– 5-10dk dinlediği zaman
– 10 dk’dan fazla dinlediği zaman
– Sessiz bir odada dinlediği zaman
– Yan odadan gürültü geldiği zaman
– Sabah dinlediği zaman
– Akşam üstü veya akşam yemeğinden önce dinlediği zaman
– Görsel olarak dikkati dağıtan durumlarda dinlediği zaman
Güçlükler görülebilir.
Gelişimsel Alıcı Dil Gecikmesi (Delay):
Dili anlama veya dili işlemleme bozukluğudur.
Çocuk:
Cevaplama yerine kelimenin son parçasını/hecesini tekrar eder
Soruların farkında olmaz Sadece bir komutu doğru olarak yerine getirir
Soruya ilgisiz cevap verir
Evet veya hayır demez, baş hareketleri ile evet hayır der
Kişisel kelimeleri anlayabilir (giyin, çıkar gibi). Fakat bu kelimeler soru ve uzun talimatlar içinde kullanıldığında anlayamaz.
Alıcı Dil Bozukluğu (Disorder):
Dili anlama veya dinleme bozukluğudur.
Çocuk:
– Özellikle işitme ve konuşma yoluyla alınması gereken bilgilere dikkatini verme güçlüğü gözlenir
– Dinleme becerileri çok zayıftır
— Talimatları takip etme güçlüğü vardır
— Konuşma yoluyla alması gereken ifadeleri hafızaya kaydetme güçlüğü vardır
— Öğrendiklerini aynı gün veya bir sonraki gün kullanma güçlüğü görülür.
İfade edici (Expressive) dil gecikmesi (Delay):
Söylenenleri anlarlar, yazı dilini anlarlar, fakat iletişim kurmada güçlük çekerler.
Spesifik gelişimsel dil bozukluğudur. Dili algılama normal olduğu halde, ifade etme becerisi bozuktur. Artikülasyon bozukluğu görülmez (WHO). Bu belirti tanı için önemlidir.
İfade Edici (konuşma) dil bozukluğu (Exressive language disorders):
Konuşma dilini kullanma bozukluğudur. Genellikle çocukluk çağında görülen bir bozukluktur.
İki tipi vardır. 1) Gelişimsel, 2) Sonradan oluşan (acquired)
Kelimeleri telafuz (sesin çıkış yeri, ağız, dil, diş gibi) ,) etme problemleri görülmez. Phonological (ses hataları) problemler görülür. Örneğin “k” yerine “g” söyleme gibi. “ekmek” yerine “emek” söyleme gibi.
İfade edici (Expressive) Dil Bozukluğu (impairment):
Söyleyeceği kelimeyi hatırlama, konuşma sesleri üretme, kelime kullanma, cümleleri duruma uygun birleştirme, karşılıklı konuşmayı sürdürme becerilerindeki bozukluktur.
Kelimelerle konuşur, cümleleri tam değildir
Konuşma seslerinin yerini değiştirir (p) yerine (b) gibi). Daha çok hareketler ile kendini ifade eder
Çoğulları, kavramları (aşağı-yukarı, içinde -dışında gibi), iyelikleri (benim, senin, onun gibi) yanlış kullanır
İfade ederken, kişinin yaptığı şey ile eylemi arasında uyumsuzluk vardır
Bir olayı, öyküyü anlatırken, anlattığı olayların konusu arasında tutarsızlık vardır
Cümleleri çok hızlı bir şekilde anlatır
Sınırlı kelime hazinesi vardır
Kelimeye doğru takılar takmakta güçlük çeker
Olayları anlatırken geçmiş, şimdiki ve gelecek zamanı doğru kullanma güçlüğü vardır
Bir konuyu, konudan saparak, kendi fikirleri ile doldurarak anlatır
İfade edici dil bozukluğu olan çocuklar dili öğrenirler, fakat dili konuşma ile olan iletişimlerinde nasıl kullanılacağını öğrenemezler.
Hem Alıcı hem de ifade edici dilde gecikme:
Hem Alıcı hem de ifade edici dilde gecikme (Mixed receptive-expressive language delay/ disorder): Hem anlamada, hemde konuşma ile olan iletişimlerde görülen problemlerdir. İki tipi vardır.
Tip 1) Gelişimsel alıcı ve ifade edici dil bozukluğu (Developmental receptive-expressive language disorder): Her iki dili de öğreniler. Fakat yaşıtlarından daha geç öğrenirler. Dili öğrenmeleri, gelişimlerine bağlıdır. Gelişimsel gecikmeleri düzeldikçe, dil gecikmeleride düzelir.
Tip 2) Sonradan ortaya çıkan (doğuştan olmayan) alıcı ve ifade edici dil bozukluğu:
(Acquired- receptive-expressive language disorder): Beyin hasarı, kafa yaralanması, gibi herhangi bir nedenle aniden dil ve konuşmada problem görülmesidir. Herhangi bir yaşta problem oluşabilir.
Dil Bozukluğu:
Güçlükler:
– Kelimelerin anlamları
– Cümlelerin anlamları (semantic)
– Kelimelerin cümledeki sırası (syntax)
– Dili sosyal kurallara uygun kullanma (pragmatic)
Sebepleri
1) İşitme kaybı
2) Mental retardasyon
3) Emosyonel bozukluk
4) İşitsel işlemleme bozukluğu
5) Çevresel uyaran eksikliği
6) Nörolojik hasar veya bozukluk
Belirtileri:
– 4 aya kadar zayıf göz kontağı, başkalarının konuşmalarına dikkat etme güçlüğü
– 6-8 aya kadar el kol hareketleri ve işaretler ile konuşma yokluğu
– 12 aya kadar basit talimatları yerine getirememe
– Başkalarının konuşmalarını anlamada güçlük
– 16-18 aylar arasında kelimesinin olmaması veya yaşıtlarına göre çok az kelimesinin olması
– 24-26 aylar arasında iki kelimelil cümle kuramama
– 3 yaşa kadar sadece kelimeleri tekrarlama düzeyinde kalma
– 3 yaşa kadar uygun sözcük ve cümlelerle dili ifade etmede yetersizlik ve eksiklik
– Kelime hazinesinin yaşıtlarına göre çok az olması
– 3-4 yaşlar arasında geçmiş zamanda yaşanan olaylar hakkında konuşamama,
– Kısa öyküleri hatırlayıp anlatmada yetersizlik
– 6-7 yaşlar arasında dikkat, olayları hafızaya kaydetme, öğrenme, okuma becerilerinde güçlük
Dili Kullanma Bozukluğu (Impairment in Language Use)
Bu çocuklar dili öğrenirler fakat, öğrendiklerini iletişim esnasında kullanmayı öğrenemezler.
– Konuya uygun sohbeti sürdürme
– Yaşıtları ile konuşmayı başlatma
– Sözel olmayan iletişimi uygun kullanma
– Sosyal durumlarda yaşına uygun karşılık vermede güçlük (nasılsın sorusuna iyiyim gibi)
– Uygun göz kontağı kurmakta güçlük (Sosyal durumlara, vs)
– Bir işi sıra alarak uygun bir şekilde yapma
– Sosyal durumlarda davranışsal olarak selamlama (ilk görüşme, karşılaşma gibi) olayını sergileyememe
Dilin İçeriği Bozukluğu (Impairment in Language Content)
– Okul öncesi ilkokul derslerinde kullanılan kelimeleri anlama güçlüğü (kategori, tema gibi)
– Aynı kategoriye giren kelimeleri anlama güçlüğü (benzetme, benzer, tıpkı gibi). Örneğin:Eğer konu deniz ise; bu kategoriye giren kelimeler ve konuları sınıflandıramama.
– Söylenen talimatı resimde göstermekte güçlük (Örneğin suyun içindeki büyük balinayı göster)
Dilin Formu Bozukluğu (Impairment in Language Form)
– Basit cümleleri algılamakta güçlük (yaptırdı-yaptırtdı-yapamadı gibi)
– Çoğul-tekil algılama güçlüğü
– Zaman (geçmiş, gelecek, şimdi ) takılarını algılama güçlüğü
– Uygun yapıda gramer kullanma güçlüğü
Cümleye Uygun Kelime bulma veya Hatırlama Güçlüğü (Word Finding or Word Retrieval)
– Zaman zaman veya sürekli kelime bulma veya hatırlama güçlüğü
– Kelimenin seslerini hatırlayamadığı için kelimeyi aklına gerirememe
– Konuşma ve yazı dili güçlüğü.
İşitsel/Algılama Bozukluğu (Auditory/Perceptual Deficits)
– Artikülasyonları bozuktur
– Konuşmaya ait bilgi yavaş söylendiğinde ve tekrar edildiğinde anlar
– Sıklıkla konuşma sesleri arasındaki farklılıkları ayırt edemez
– Sesin nereden geldiğini ayırt edemez
– İşitsel talimatları takip edemez
– Konuşma ortamlarına katılmaktan veya konuşmaya dahil olmaktan kaçınır
– Konuşma yoluyla sunulan bilgileri hatırlayamaz, kaydedemez
– Benzer sesteki kelimeleri karıştırır. beşik-eşik gibi
– Dinlemeye ait aktivitelerdeki başarısı düşüktür
Özel Dil Bozukluğu (Specific Language Impairment (SLI):
Bozukluğun belirgin belirtileri:
Dilbilgisi kurallarını kullanmadaki bozukluk. Kelimeye hece takarak kelimenin anlamını değiştirme becerilerini kulanmada gecikme veya bozukluktur. Örnek: mutlu(luk), bahçe (li)
Çoğul takısını kullanmada gecikme veya bozukluk. Örnek: çocuk-çocuklar, çiçek -çiçekler
Geçmiş, gelecek ve şimdiki zaman gibi zamanları kulanmadaki geçikme veya bozukluktur.
Yaşıtlarına göre kelimedeki bazı sesleri söyleyememe.Örnek: kitap-itap, elma-ema, ekmek-emek
Özel Dil Bozukluğu, Dil gecikmesi ile karışabilir. Ayırıcı tanısı dil testi sonucuna göre yapılır:
DİL TESTİ SONUCUNA GÖRE:
Eğer dil gecikmesi veya güçlüğü işitme kaybı, yaygın gelişimsel bozukluk, genel gelişimde gecikme, duygusal problemler, çevresel uyarı eksikliğinden dolayı değilse bu özel dil öğrenme bozukluğudur(Specific Language Impairment (SLI).
DİL TESTİ SONUCUNA GÖRE:
Dil gecikmesi veya güçlüğü işitme kaybı, yaygın gelişimsel bozukluk, genel gelişimde gecikme, duygusal problemler , çevresel uyarı eksikliğinden kaynaklanıyorsa özel dil öğrenme bozukluğu değildir(Specific Language Impairment (SLI), bu dil gecikmesidir.
İşitme bozukluğu:
İşitme kayıplı çocuklar, koklear implantlı çocuklar, işitsel nöropati (auditory neuropaty)’li çocuklar, sentral işitsel işlemleme bozukluğu olan çocuklar: Seslerin süresini, şiddetini ve frekansını ayırt etme güçlüklerinden konuşma seslerini ayırt etme güçlükleri görülür. Bu nedenle uzun cümleleri ve konuşmaları dinleme güçlüğü yaşarlar. Eğer dil gecikmesi varsa, seslerin anlamlarını bildikleri için sesleri ayırt etme becerilerinde tahmin yoluyla (anlamdan sesin ne olduğunu tahmin, dinleme yoluyla sesi tanıdıkları için değil) sesleri tanıyabilirler. Bu çocuklarda dili kazanma ile konuşma sesleri tanıma arasında parelellik görülür.
Sözlük:
İşitsel nöropati: Sesleri duydukları halde tanıma bozukluğudur.
Sentral işitsel işlemleme bozukluğu: Saf ses işitme, zeka, gelişim, hatta dili öğrenme güçlükleri olmadığı halde, dilin seslerini algılama güçlüğüdür. Dinleme bozukluğudur. Özellikle gürültüde, konuşma seslerini gürültüden ayıklayamazlar.
Asperger sendromu (Asperger syndrome):
Özellikle, konuşma olmayan sesleri dinleme bozukluğudur.
Konuşma olmayan sesleri alma bozukluğudur. Sosyal davranışların farkındalığı bozukluğudur. Çocuk dili anlar konuşur. Dahi düzeyinde çok üstün yetenekleri vardır. Ancak dil ve konuşma yoluyla, sosyal iletişim kurma güçlükleri görülür. Güçlükler:
– Dinleme bozukluğu
– Sosyal iletişim kurma güçlüğü
– Temel gelişimsel becerilerde gecikme
– İletişim kurma güçlüğü
– Hayal gücünü kullanma (imagination) güçlüğü bu sendromun belrgin özellikleridir.
Dikkat dağınıklığı-hiperaktivite bozukluğu (Attention-Deficit Hyperactivity Disorder):
Dinleme bozukluğudur. Konuşma seslerini cümlenin sonuna kadar dikkat edemedekleri için dinleme güçlükleri görülür. Bu nedenle konuşma seslerini ayırt etme güçlüğü yaşarlar. Gerçekte dili öğrenme güçlükleri yoktur.
Yaygın Gelişimsel Bozukluk (Pervasive Developmental Disorders (PDDs):
5 tipi vardır.
1) Autism: sosyal iletişim, oyun oynama ve iletişim güçlüğü belirgindir. İlgileri ve aktiviteleri sınırlıdır. % 75’inde mental gerilik görülür.
2) Asperger’s syndrome: otizimle benzerdir. Sosyal iletişim, oyun oynama ve iletişim güçlüğü belirgindir. İlgileri ve aktiviteleri sınırlıdır. Ancak, Bu sendromdaki çocukların zekaları normaldir. Öğrenme, düşünme, dil ve zeka alanları normaldir. Konsantra olma güçlüğü ve zayıf koordinasyonları vardır.
3) Çocuklukta becerinin birden kaybolması (Childhood disintegrative disorder/ Heller’s syndrome):
Mental ve fiziksel olarak normal gelişim gösterirken,
Genellikle 2-10 yaşları arasında bir hastalık sonucu yeteneklerden bir veya bir kaçı bozulur. Ek olarak sosyal iletişim ve dil yeteneklerinde kayıp görülür. Bağırsak fonksiyonları, idrar tutma fonksiyonları bozulabilir.
4) Rett’s syndrome: Genellikle motor becerilerde ve hareketlerde bozukluk görülür. Ellerini farklı şekilde kullanırlar. Sıkma tarzında. Koordinasyon gelişimleri çok zayıftır. X kromozomun birleşimi bozuktur. Genellikle kızları etkiler.
5) Yaygın gelişimsel bozukluğu olmayan diğer grup (Pervasive development disorder not otherwise specified (PDDNOS):
Bu gruptaki çocuklarda da, iletişim, oyun oynama gibi güçlükler vardır. Otistik özellikler görülür, fakat çok sosyaldirler.
6–18 aylar arasındaki belirtileri
– Yüzü takip etmez. Siz ona bakınca, hareketlerinizi takip etmez.
– Bebeğe bakılınca bebeğin mutlu olması gerekirken, mutlu olmaz.
– Hece tekrarları görülmez.
– Seslerin farkında olmaz (zil, köpek, aile ferdleri sesi)
– Bebeğe doğru ellerinizi uzatıp ilgilendiğinizde çok az ilgi gösterir
– Sosyal haretleri çok nadir yapar. El sallama, birisini veya bişeyi gösterme)
Okul Öncesi Çocuklardaki Belirtiler
– Sosyal iletişim kurma güçlüğü
– Alışılmışın dışında hareketler: Tekrarlayan dönme hareketleri
Dil Gelişimi
– Genellikle konuşmaları gecikir
– Sıklıkla iki kelimelik cümle kurarlar
– Çok monoton, düz, duygusuz konuşurlar
– Çok hızlı konuşurlar
Oyun
– Oyuncaklarla çok az ilgilenirler
– Oyuncakları tekrarlayan hareketlerle oynarlar
– Nadiren küpleri üst üste koyarlar. Oynasalar bile, renk, boyut sıralaması yaparlar
– Eve ait objelerle oynamayı tercih ederler. Oyuncaklardan ziyada kalem, anahtar, tel gibi bağlama, dolamaya yönelik şeylerle oynarlar
– Tek başlarına saatlarce tek başına oynarlar. Oyun esnasında başında birinin olmasına ihtiyaç duymazlar
Sosyal İletişim
– Ailesi dışındaki diğer insanların çok farkında değildirler
– Yaşıtları ile çok az ilgilenirler veya bir oyunu aktiviteyi paylaşırlar
– Çocuklarla arkadaş olmayı denerler, fakat onları aniden öpme veya itme davranışı gösterirler. Bu nedenle hor görülebilirler.
– Oyunda sıra alma davranışlarının farkında değillerdir
Tekrarlayan Davranışları
– Parmakları sallama,döndürme
– El çırpma
– İleri geri sallanma
– Sık sık burun çekme
– Objeleri yalama, vurma
– Belli yiyecekleri sevmeme
– Belli seslerden irkilme, mutsuz olma (örneğin makasla bişey kesme sesi)
Down’s Syndrome:
Down sendromu, Trizomi 21 ya da Mongolizm; genetik düzensizlik sonucu insanın 21. kromozom çiftinde fazladan bir kromozom bulunması durumu ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan tabloya verilen isimdir.
Konuşma seslerini gelişimsel ve zeka gecikmesinden dolayı hafızaya kaydetme güçlükleri vardır. Bu nedenle alıcı dilde gecikme görülür. Sarkık dil morfolojisi vardır. Konuşma seslerini üretme güçlüğü vardır.
Cerebral Palsy:
Motor gecikme ve motor becerilerde senkronizasyon güçlüğüdür. Bu nedenle konuşma seslerini üretme güçlükleri görülür.
Güçlükleri:
a) Hareketin zor yapılması
b) Görme, işitme konuşmada bozukluklar
c) Zeka gerilikleri
d) Zayıf kas kontrolu
e) Kol yada bacaklardaki hareket bozukluğu (tutuluş şekline göre şu adları alır:
1- Tetraspastik veya quadriplejik: İki kol ve iki bacakta görülen hareket bozukluğu
2- Hemipleji: Aynı taraftaki kol ve bacağın hareket bozukluğu.
3- Dipleji: Bacakta felç, iki kolda daha az beliren felç
4- Atetoz: Denge kusuru, istemsiz hareketler.
Konuşma seslerini gelişimsel ve zeka gecikmesinden dolayı hafızaya kaydetme güçlükleri vardır. Bu nedenle alıcı dilde de gecikme görülebilir.
Zeka Gecikmesi:
Dikkat, hafıza, sıralama, problem çözme, yürütücü işlevler gibi alanlarda görülen güçlüklerdir.
Konuşma seslerini gelişimsel ve zeka gecikmesinden dolayı hafızaya kaydetme güçlükleri vardır. Bu nedenle alıcı dilde gecikme görülür.
Motor gecikmeleri vardır, bu nedenle sesleri üretme güçlüğü görülür.

EĞİTİMCİ:
Dr. Fulya Yalçınkaya

EĞİTİM SONUNDA VERİLECEK BELGE:
Sertifika (Ruh Sağlığı Derneği Onaylı)

EĞİTİM ÜCRETİ:
250 TL+KDV (KDV Dahil 295 TL)

Başvuru için tıklayınız.

Eğitim Tarihlerini, Şartlarını, Ödeme Seçeneklerini görebileceğiniz psikoloji eğitimleri, psikoloji ajandası sayfasına gitmek için tıklayınız.

Başarılar dileriz.

Kim Psikoloji Kariyer İstihdam Merkezi