GELİŞİM GERİLİĞİ

Çocuklarda gelişim geriliğinin belirtileri nelerdir? Aileler hangi durumlarda pedagoga başvurmalıdır?
Bebekler gelişim sürecinde çeşitli nedenlerden dolayı gelişim geriliği yaşayabilir. Bu durum biyolojik nedenlerden kaynaklanabileceği gibi çoğu zaman da çevresel şartların yetersizliğinden kaynaklanabilir. Biyolojik nedenlerin çocuğu zaman tedavisi yoktur veya en iyi hale getirmek için yoğun bir eğitsel programla şartlar iyileştirilebilinir. Fakat biyolojik bir nedene bağlı olmadan sadece çevresindeki şartların yetersizliğinden dolayı da çocukta gelişim geriliği yaşayabilir. Bu durum da yapılabilecek çok şey vardır tabi ki erken tehşis konulursa. Çünkü bu durum anne babanın ve çocuğun bakımıyla sorumlu kişinin çocuğua yeterince uyarıcı, sağlıklı, zengin bir çevre sunmayışından kaynaklanır. Çocuk çeşitli nedenlerden dolayı bilinçsizce ihmal edilmiştir.
Örneğin dışarı sık çıkmadan, bir yetişkin eşiliğinde 4 duvar arasında büyümek zorunda kalmıştır. Onla ilgilenen, oynayan yoktur. Özellikle çalışan anne babalarda çocuğun akşama kadar bakıcıyla bir etkinlik yapmadan ve dışarı çıkmadan yanlız kalması, arkadaşlarıyla yeterince oynaması bunların nedenlerindne biridir. Bebeğin gelişim döneminde sadece yeme içime, uyku ihtiyacı yoktur. Arkadaşlarına, onunla ilgilenen sosyal bir çevreye, oyuna ihtiyacı vardır. Çocuk yaşıtlarıyla, yetişkinlerle oyun oynayarak öğrenir, büyür, gelişir. Eğer çocuk bu olmazsa olmaz şartlardan mahrum büyürse, gelişim geriliği kaçınılmazdır.
Çocuklarda gelişim geriliği nasıldır?
Çocukları kendi yaşıtlarıya birebir kıyaslamak doğru dedildir. Her çocuk farklıdır. Nitekim her çocuktan belli ay ve yaş dönemlerinde beklenen beceriler vardır. Eğer çocuk bunlarda geriyse gelişim geriliği söz konusudur. Gelişim geriliği sosyal, duygusal, dil, fiziksel, zihinsel gelişim olmak üzere çeşitli alanlarda olabilir.
Gelişim geriliğinin en büyük habercisi “ konuşma gecikmesi”dir. Çocuk yaşıtlarına göre daha az kelime kullanıyor veya kendi geliştirdiği bir dilde kendini ifade etmeye çalışıyor olabilir. Konuşma geçikmesi sadece gelişim geriliğinin değil, bazı ciddi patolojik problemlerinde  habercisidir.Bu gibi problemlerde erken tehşis çok önemlidir.
Fiziksel gelişim alanında bebeğin yürüme, koşma ve tutma gibi motor becerilerinde gerilik olabilir. Örneğin çocuk yaşından beklenen legoları yerleştiremiyor olabilir. Kendine güvenerek yürüyemeyebilir.
Gelişim geriliği sadece dil gelişimde, motor gelişiminde olmayabilir. En çok ihmal edilen gelişim geriliği sosyal ve duygusal alandadır. Çocuk arkadaşlarıyla nasıl iletişim kuracağını bilemez. Çocuk ya arkadaşlarına saldırır ya da hiç kendini koruyamaz. Sosyal becerilerdeki eksiklik ancak çocuğun arkadaşlarıyla oynayacak ortam sağlanarak geliştirilebilinir. Zihinsel alanda gerilik; kavramların gelişmemesi, neden sonuç ilişkilerinin, problem çözme becerilerinin gelişmemesi olarak özetlenebilir. Bu durumda çocuğun bireysel eğitim desteği alması şarttır.
Gelişim geriliği nasıl teşhis edilir?
Çocuktaki gelişim geriliği zamanında aile tarafından kabul edilmez ya da fark edilmez. Gelişim geriliğini anne babanın anlaması ve kabullenmesi çok zordur. Gelişim sürecinde olan çocuklarının geride kaldıkları becerileri büyüdükçe tek başlarına kazanacaklarını düşünürler. Bu düşünceyle zaman kaybederler ve gelişim geriliği daha ciddi boyutlara ulaşınca ancak bir pedagogtan destek almaya karar verirler.
Eğer bir gelişim geriliğinden şüphe ediyorsanız zaman kaybetmeden bir pedagoga danışmanız gerekir. Çünkü geç kalındığında gelişim geriliğinde yol almak çok zordur. Çocuğun gün geçtikçe yaşıtlarıyla arasındaki beceri ve gelişim eksikliği farkı açılır.
Ailelerin gelişim geriliğini anlamaları zor olacağı için bebeklerini düzenli olarak pedagog kontrolünden geçirmeleri çok önemlidir. Gelişim geriliği Denver II Tarama Testi ve alanında uzman bir Pedagogun klinik değerlendirmesi sonucunda tesbit edilebilinir.
Bebekler ve Çocuklar Düzenli Olarak Pedagog Kontrolünden Geçmelidir!
Her bebeğin 0-3 yaşta en az 6 ayda bir pedagog tarafından gelişim kontrolünün yapılması gerekiyor. 3-6 yaş arasında ise en az sene de bir defa pedagog kontrolünden geçmesi tavsiye edilir. Pedagog çocukta sizin fark edemediğiniz gelişim geriliği sinyallerini erken görür ve bu sinyallerin gelişim geriliğine dönmesine engel olur. Gelişim geriliği yoğun bir eğitim programı ve anne baba rehberliği ile aşılamayacak bir sorun değildir. Burada en önemli konu “ erken tehşis”dir. Ne kadar erken bu durum fark edilirse, o kadar çok yapılacak şeyler vardır ve gelişim geriliğinin izi kalmadan çocuk yaşıtlarının beceri ve gelişim seviyesini yakalayabilir.
Gelişim geriliği nasıl tedavi edilir?
Gelişim geriliği erken tehsiş edilierse yoğun bir eğitim programıyla tedavi edilebilir. Bu program alanından uzman bir pedagogumuz danışmanlığında geliştirilir ve uygulanır. Eğitimci, pedagog tarafından geliştirilen programı aldığı süpervizyonlarla uygular. Programın içeriği çocuktaki gelişmelere farklılık gösterecektir. Gelişim geriliğinde aile de büyük sorumluluklar taşır. Çocuğun tüm çevresinde düzenlemeler yapılır. Yatak odasından, oyun odası, bahçeye kadar çocuğun tüm yaşam alanları çocuğun gelişimini destekleyecek şekilde düzenlenir.
En önemlisi bütünsel bir program geliştirebilmek ve aileyi işin içine katabilmektir.

Uzm Pdg S. Yavuz