ERGENLİK DÖNEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Ø Büyüme ve değişim evresidir.
Ø Yeni arayışlar içinde olduğu bir çağdır. Kendini aramaktadır. Kendi kişiliğine çeki düzen vermeye çalışır.
Ø Cinsel uyanışla birlikte yeni ruhsal özellikler ve davranışlar kendini gösterir.
Ø Zor beğenen ve çabuk tepki gösteren bir genç olur.
Ø Duyguları hızlı bir iniş çıkış gösterir.
Ø Çabuk sevinir çabuk üzülür,
Ø Çabuk sinirlenir,
Ø Olur olmaz şeyleri sorun yapar.
Ø Tepkileri önceden kestirilemez olur.
Ø Derslere ilgisi azalmış, çalışma düzeni bozulmuştur.
Ø İstekleri artmıştır.
Ø Kendisine tanınan hakları yetersiz bulur.
Ø Ana babanın uyarılarına birden tepki gösterir, ters yanıtlar verir. Bağımsızlık çağıdır.
Ø Evde pek durmak istemez.
Ø Dönüş saatine aldırmaz.
Ø Yemeğe geç kalır.
Ø Gece dışarı çıkmak ister.
Ø Evde oturmak ona işkence gibi gelir.
Ø Ana-babasını eleştirir.
Ø Öğütlerle davranışlar arasındaki tutarsızlığı yüze vurur.
Ø Ana-babasının hoşuna gitmeyecek davranışlarda bulunur.
Ø Ana- babasına karşı çıkmış olmak için karşı çıkar.
Ø Saçma olsa da bazı fikirleri savunmaktan zevk alır.
Ø Dağınık ve savruk olur.
Ø Sık sık bir şeyler devirip kırar, sakarlardır.
Ø Oburlaşır, durmadan bir şeyler atıştırırlar.
Ø Kendisini arkadaşlarıyla karşılaştırır, gruplaşmalar olur.
Ø Ana, babasından değişik olma çabası onu boşluğa itmiştir. Bu boşluğu arkadaşlarıyla doldurmak ister.
Ø Argo konuşur, kendine dert ortağı ve sırdaş seçer.
Ø Hayranlık ve tutkuların bol olduğu dönemdir
Ø İlgileri artmış gelgeç hevesleri çoğalmıştır.
Ø İdealler geliştirir, kendilerine bir rol-model seçerler- (öğretmen, sporcu, bir şarkıcı gibi.)
Ø Grup dışına itilmemek için kendisine aykırı davranışlarda bulunur.
Ø Kahramanlarına ya da idollerine benzemek isterler, odasına, eşyalarına duvarlara astığı renkli resimlere ve posterlere karışılmasını istemez.
Ø Gürültülü müziğe bayılır.
Ø Arkadaşlarıyla gizli konuşmaları ve fısıldaşmaları olur.
Ø Odası varsa saatlerce odasına kapanır, hatta kapısını kilitli tutmaya özen gösterir.
Ø Şiir ve öykü yazmaya özenir.
Ø Toplumsal olaylara ve politikaya ilgi artar.
Ø Kulaktan dolma ya da ödünç alınmış düşünceler savunulur.
Ø Büyüklerle tartışmaya girişir.
Ø Özet düşüncelere sahip olurlar.
Ø Gizliliğe önem verir.
Ø Kendinden habersiz yazdıklarının okunmasına büyük tepkiler gösterir.
Ø Hayran olduğu kişilere fanatiklik derecesinde bağlanır.
ERGENLİK DÖNEMİNİN GELİŞİM AŞAMALARI
- Fiziksel-Cinsel Gelişim
- Zihinsel Gelişim
- Sosyal Gelişim
- Duygusal-Ruhsal Gelişim
FİZİKSEL-CİNSEL GELİŞİM
Kızlarda Fiziksel Gelişim ve Değişim
Kızlar, erkeklerden önce gelişmeye başlar (yaklaşık 2 yıl önce). Kızların ergenliğe giriş yaşı 10-13 yaşlar arasındadır. Birkaç yıl erkeklerden daha uzun ve olgundurlar . 16-18 yaşlarına kadar ve yılda 9 cm uzayabilirler. Ergenlik süresince kilo ortalama 16 kg artabilir. Kızların bedenindeki değişimler östrojen hormonunun etkisiyle gerçekleşir.
* Ergenlik göğüslerin büyümesi ile başlar.( 10-11 yaşında )
* Heyecanlanıp, utanabilirler.
* Kambur durabilirler
* Duruş bozuklukları ortaya çıkabilir.
* Kalçalar genişler,
* Bel daralır.
* Karın, kalça ve bacak bölgelerinde yağ depolanmaya başlar.
* Deri daha yağlı hale gelir
* Ter bezleri büyümeye başlar,
* Yüzünde sivilceler olur (hormonların yükselmesine bağlı olarak )
*Menstürasyon (adet kanaması) 10-16 yaşları arasında başlayabilir.
Erkeklerde ergenlik
Ergenlik belirtileri erkeklerde ortalama 13-15 yaşlarında başlar.
*Boy,yılda ortalama 10,5 cm uzar ve 18-20 yaşlarına kadar sürer.
* Kilo, ergenlik dönemi süresince ortalama 20 kg artar.
* Erkeklerin bedenindeki değişimler testesteron hormonunun etkisiyle gerçekleşir.
* Genital kıllanma, penis boyutlarında büyüme, kas gelişimi ve daha geç dönemde sakal ve bıyık bölgesinde kıllanma ile sürer.
* Kolları, bacakları, elleri ve ayakları vücudunun geri kalan bölümlerinden daha hızlı büyür.
* Boğuk bir sese sahip olur. Bu durum sesinde çatallaşmaya yol açabilir. Zamanla sesindeki çatallaşma durur ve bir süre sonra normal bir sese sahip olur.
* Deri, ergenlikle birlikte daha yağlı hale gelir ve daha çok terler, çünkü ter bezleri de büyümeye başlamıştır. Testisler sperm üretmeye başlar, böylece ereksiyon sonrasında “boşalma” olur.
ZİHİNSEL GELİŞİM
Zihinsel gelişme, ergenlik dönemi boyunca hızla gelişir; 15-16 yaşlarında doruğa ulaşır. Daha sonra yavaşlayarak 20 yaşına kadar gelişimi devam eder. Gencin, ailesi ve yetiştiği ortam ile zihinsel gelişim arasında sıkı bir bağlantı vardır. Zeka, tek başına kişiliği belirleyen bir etken değildir. Ancak zeka ile belli kişilik özellikleri arasında sıkı bir bağ vardır. Soyut düşünebilme, kolay genellemeler yapma ve daha çabuk sorun çözebilme gibi özellikler kişinin davranışını daha gerçekçi, daha olgun kılmaktadır. Zihinsel gelişim ile genç, çevresiyle etkileşimini arttırmakta, özümsediği yeni kavramları yeni durumlara uygulamakta, uyum yapmaktadır. Genç, deneyimine ve algılamasına bağlı olmaksızın mantıklı düşünce ilkelerini kullanarak muhakeme yapabilir, genellemelere gidebilir, sonuçlara varabilir. Kızlar sözel ifade ve dil gelişimi bakımından daha ileridirler. Erkekler, sayısal alanda daha başarılı olurlar.
SOSYAL GELİŞİM
- Ø Çocuk bedeni gelişirken, çocuksu davranışlar yerini daha olgun tutum ve davranışlara bırakır.
Ø Çevreden gelen etkiler ve baskılarla ergen çocuksu davranışlarını bırakacak, yetişkinlere yaraşır davranışlara adım atacaktır.
Ø Çabuk kurulan ve bozulan ilişkiler,
Ø Kolay etkilenme,
Ø Toplum içinde sivrilme,
Ø İlgi çekme,
Ø Rol sahibi olma çabası içindedir.
Toplumda saygınlık kazanmaya ve statü sahibi olmaya gereksinim duyar.
DUYGUSAL-RUHSAL GELİŞİM
* Kızlar erkeklere göre daha belirsiz ve silik özellikler taşırlar.
* Yaşça büyük erkeklere ilgi duyarlar. Çünkü erken gelişmiş ve olgunlaşmışlardır.
* Romantik aşkla ilgilidirler.
* Konuşkandırlar fakat bu iletişim kurmaya yönelik değildir.
* Olur olmaz şeylere gülme eğilimindedirler.
* Ayna karşısında daha fazla zaman harcarlar.
* Karşıtlıkları ve dengesizlikleri vardır
* Kendini tanıma yolunda büyük bir çaba harcamak zorunda kalır. “bağımsız beni” ortaya koyma çabasındadır.
* Çok kısa aralıklarla aşırı hareketli ve aşırı durgun olabilir.
* Arkadaşlar arasında adı geçen ya da benzemek istediği kişilerin üzerinde görülen giysiler ve markalar öne çıkar
* İlgi duyduğu konular ve nesnelere ilişkin aşırı dikkat ve titizlik söz konusudur
* Kendine güven ve güvensizlik çatışmaları yaşar.
* Son derece hassas ve kırılgan olurlar.
* Saldırgandır, gürültücüdür.
* Çok değişkendirler, istekleri gelip-geçicidir.
* Son derece bencil ve fedakâr olabilir.