Uyku Terörü ve Kabuslar

Çocuklarda % 3 – 6 oranında görülen, anneleri çileden çıkartan Uyku Teörü nedir? Nasıl baş edilir? Psikolog Nihal Uyar Özer anlatıyor.

Uyku terörü çocuklarda % 3 – 6 oranında görülmektedir. NONRAM uykusundan keskin çığlık ve ağlamalarla ani uyanmalara yoğun korkunun neden olduğu otonomik ve davranışsal belirtilerin eşlik ettiği durumlarla kendini göstermektedir.

Genellikle uykunun ilk iki saatinde ve ajitasyon ile ortaya çıkan bu durumda, çocuk uyandırıldığında genelde ailenin rahatlatıcı davranışlarına tepkisizdir. Çocuk sabah uyandığında gece olanları hiç hatırlamayabilir. Çoğunlukla gecede bir kez olmakla birlikte, bir gece boyunca aralıklı olarak da ortaya çıkması olasıdır. Uyku terörü genelde 4 – 12 yaş arasında yaygındır ve ergenlikle beraber ortadan kalkması olasıdır. Uyku terörünün sebebi hakkında çeşitli teoriler vardır. Bu belirtilerin psikolojik temelleri olduğunu gösteren araştırmalarla karşılaşmak mümkündür. Anne babanın desteği bu durumda büyük önem taşımaktadır. Çocuk zorlanmamalı ve baskı yapılmamalıdır. Durumu hatırlamadığı durumlarda konu geçiştirilmemeli, olanlar doğru ve makul biçimde çocuğa tedirginlik vermeden açıklanmalıdır.

Kabuslar ise 3 ile 6 yaş arası çocukların %10-50’sinde görülebilmektedir. Başlamasında itibaren genellikle belirli zaman aralığında azalmasına rağmen,  bu grubun küçük bir yüzdesinde kabuslar ergenliğe hatta yetişkinliğe kadar sürer. Çocuk korkmuş ve endişeli bir biçimde uyanır. Kâbuslar uyku terörünün aksine REM uykusunda ortaya çıkar. Kâbuslar genel olarak masum objelerle ilgili gibi görünse de temelinde genel bir kaygının var olabilme ihtimali gözden kaçırılmamalıdır. Tipik olarak kâbuslar saldırı, düşme ve ölüm korkusuyla ilişkilidir. Bu nedenle, tedavi stratejileri genellikle kaygının giderilmesi üzerinedir. Kabus gören bir çocuğa ilk müdahale ebeveynleri tarafından yapılır. Ebeveynler bu durumlarda çocuğu sakinleştirmeli ve tekrar uykuya dalması için onu desteklemedirler.

Kâbuslar ve uyku terörü genellikle kavram olarak birbirine karıştırılsa da oluşumu ve semptomları açısından farklılık göstermektedir. Kabuslar; REM uykusunda ortaya çıkar, gecenin orta ve geç bölümünde görülür, sözlü ifade çok azdır ve basittir, uyandırmak kolaydır ve çocuk çevreye duyarlıdır, çoğunlukla epizotlar hatırlanır. Uyku Terörü ise; Non-REM uykusunda ortaya çıkar, uykunun 2. veya 3. saatinde görülür, sözlü ifade genellikle vardır ve çocuklar ağlayarak uyanırlar, uyandırmak güçtür, çocuk çevreye duyarlı değildir, epizotlar çok az hatırlanır veya hiç hatırlanmaz.

Birbirinden farklı olsa da, her iki durumda da çocuğun yaşam döngüsü gözden geçirilerek, kaygı yaratan durumlar belirlenmeli, ve bu kaygılarını rahatça ifade edebileceği bir ortam sağlanmalıdır. Bu aşamada anne-babanın tutumu büyük önem taşımakla birlikte, çocuğu destekleyici ve kabul edici bir tutum daha yerinde olacaktır.

Çocuklarınızda yukarıda söz edilen belirtiler gözlemlediyseniz ve baş etmekte zorlanıyorsanız, mutlaka bir uzmandan yardım almanız gerekmektedir.